- Αρέθας
- I
Μεγαλομάρτυρας και άγιος της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας. Άραβας από το Νετζράν, ο οποίος σκοτώθηκε από τον βασιλιά Δουναά. Η μνήμη του τιμάται στις 24 Οκτωβρίου.II(Πάτρα περ. 850 – Κωνσταντινούπολη ή Καισάρεια 944).Βυζαντινός συγγραφέας, αρχιεπίσκοπος Καισαρείας και ένας από τους κυριότερους πρόδρομους της αναγέννησης των κλασικών σπουδών. Μορφώθηκε κυρίως στην Κωνσταντινούπολη, όπου συνδέθηκε με τον κύκλο των μαθητών του σοφού πατριάρχη Φωτίου. Διακρίθηκε όχι μόνο για τη θεολογική του κατάρτιση, αλλά και για τις φιλελεύθερες ιδέες του και την αγάπη του για την κλασική παιδεία. Το 902 ο Α. χειροτονήθηκε αρχιεπίσκοπος Καισαρείας, δεν εγκατέλειψε όμως αμέσως την πρωτεύουσα. Αναμείχτηκε με πολλές νομοκανονικές πραγματείες στη διένεξη γύρω από τη νομιμότητα του τέταρτου γάμου του αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ’. Eξορίστηκε μάλιστα γιατί καταδίκασε τη βασιλική ενέργεια ως παράνομη. Δεν έδειξε όμως o Α. στο ζήτημα αυτό συνέπεια μέχρι τέλους· συμφιλιώθηκε με τον αυτοκράτορα και αναγκάστηκε να αποκηρύξει τους πρώην ομόφρονές του. Από τότε χρησιμοποιήθηκε πολλές φορές σε εμπιστευτικές διπλωματικές αποστολές. Τα σπουδαιότερα από τα έργα του είναι μια ερμηνεία στην Αποκάλυψη και τα φιλολογικά του σχόλια στον Αριστοτέλη, τον Πλάτωνα, τον Παυσανία κ.ά. Η φήμη όμως που απέκτησε αργότερα, οφείλεται κυρίως στη μεγάλη του προσπάθεια να συγκεντρώσει με δικές του δαπάνες πολλούς παπύρους και παλαιότατους περγαμηνούς κώδικες με έργα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων και να φροντίσει για την πιστή αντιγραφή τους από ειδικούς καλλιγράφους. Χωρίς την πρωτοβουλία αυτή του Α., που οφειλόταν στη μεγάλη αγάπη του για τη φιλολογία, πολλά αριστουργήματα της κλασικής λογοτεχνίας θα ήταν σήμερα άγνωστα σε μας.
Dictionary of Greek. 2013.